Petrol Üretimi, Petrol Nasıl Oluşur? Türkiye Petrol Rezervleri
Petrol Üretimi ile elde edilen benzin veya mazot dünya tarihinde en geniş kapsamda kullanılmış ve hala kullanılmaya devam edilen bir yakıt türüdür. Birçok makine ve aracın çalışmasını sağlayarak hayatımızda büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Petrolün Üretimi ve yer altından toplanması ile birlikte benzin, mazot vs. elde edilir.
Ülkemizde hali hazırda kullanımda olan petrollerin bir kısmı yurt dışından ithal edilmektedir. Türkiye petrol rezervleri düşünülen kadar az değildir. Ülkemizde hali hazırda üretimi gerçekleştirilen birçok petrol kuyusu ve Petrol rezervi vardır.
Petrol örnekleri
Petrol örnekleri dünyanın birçok bölgesinde mevcuttur. Fakat bazı ülkeler petrol rezervlerini henüz keşfedemedikleri için yer altı kaynaklarından haberdar değillerdir. Petrol örnekleri keşfedebilmek tamamen teknoloji ile alakalıdır. Bazen petroller keşfedilmiş olsa dahi yerin altında, çok derin bölgelerde yer alıyor olabilir. Bu petrolleri çıkarmak günümüzdeki teknoloji ile çok yüksek maliyetlere denk geliyor ve yurt dışından temin etmek oldukça mantıklı bir hal alabiliyor.
Petrolün Tarihçesi
Petrol ne kadar da çok kullanılan bir yakıt türü olsa da petrolün tarihçesi çok eskilere dayanmıyor. 19. Yüzyılın ortalarına kadar ham petrol ve petrol üretimi doğal yollar ile yüzeye sızan yerlerden toplanarak kullanılırdı. Petrol eskiden hayvanların su içtiği bölgelere sızarak can sıkıcı haller alıyordu. 1850 dolaylarında ABD’de Ferris ve onun ardından Kier adlı isimler petrolün lamba yağı olarak kullanılmasına yönelik bazı çalışmalar başlattılar. Daha sonraki yıllarda New Yorklu iki tane avukat Pennsylvania bölgesinde petrol arama şirketi kurdular ve emekli bir demiryolu görevlisini Pennsylvania bölgesinde petrol kuyusu açmakla görevlendirdiler.
Demiryolu görevlisi 27 Ağustos 1859 tarihinde yerin tam 21 metre altında petrole rastladı. Bu durum petrolün tarihçesi adına çok önemli bir rastlaşmadır. Demiryolu görevlisi çok geçmeden günde 8 varil ve daha sonralarda günde 20 varil petrolü yerin altından çıkartabilir bir hale geldi. Petrol o dönemlerde hem kolay elde edilebilir, hem de kolayca satılabilir bir pozisyondaydı. Artık petrole hücum ve petrol çağı başlamıştı.
Petrol Üretimi, Petrol Nasıl Oluşur? Petrolün Oluşumu ve Bulunması
Petrol canlı kalıntılarıdır. Şaşırmaya gerek yok çünkü bu bir gerçek. Petrol Yüzyıllar, binyıllar hatta milyon yıllar önce denizlerde veya kara sınırlarında ölen canlıların kalıntıları ile oluşur. Petrolün hammaddesi tarih boyunca çürümeye mahkûm kalmış ve geriye yalnızca yağlı bir kıvamda olan atık maddeleri kalmıştır. Yağlı maddeler çamurla özdeşleşmiş ve zaman geçtikçe çamur sıkılaşarak kayaç katmanlarına, alttaki yağlı bölümler de petrol veya gaza dönüşmüştür. İşte bu petrolün hammaddesidir.
Benzinin kimyasal formülü olarak sınıflandıracak olursak; 32-204 dereceleri arasında kaynayan, ağırlığı 0,680-0,760 g/cm3 olan renksiz ve kendine has kokusu olan karbon atomudur. Benzin Periyodik cetvelde bulunmaz.
Petrol Arama
Eskilerde belirli bir bölgede petrolün olup olmadığı yalnızca sondaj çalışması ile anlaşılabiliyordu. Günümüzde çeşitli teknolojiler kullanılıyor. Petrol arama çalışmalarında toprak tabi ki direk delerek sondaj çalışması gerçekleştirilmez. Jeologlar yer kabuğuna ilişkin bazı bilgiler toplarlar. Bu bilgilere istinaden petrolün hangi bölgelerde olma ihtimali hesaplanarak o bölge sondaj ekiplerine işaret gösterilir.
Denizlerde Petrol Arama Çalışmaları
Denizlerde ise araştırma gemileri denizaltında var olan petrolü ölçmek için sesin yankılanmasından faydalanırlar. Daha sonrasında ise bilim adamları sondaj çalışmasının hangi bölgelere yapılacağına dair bilgiler verir. Hava koşullarının zor olduğu bölgelerde yarısı su altında kalabilen platformlar kullanılır. Bu platformlar bir yerden başka yerlere ulaşmak için hareket ettirilebilir.
Eğer arama sondajlarından olumlu sonuçlar alındıysa yüzer sondajların yerini sabit platformlar alır. Petrol bir boru hattıyla üretim platformundan kıyıdaki terminale pompalanır. Oradan tankerlere yüklenip dünyanın çeşitli yerlerine gönderilirdi. Günümüzde ise daha çok sondaj gemileri bu işi fazlasıyla halletmektedirler.
Türkiye petrol arama çalışmalarına devam etmektedir. Günümüzde hali hazırda Türk petrolleri Azerbaycan, Afganistan, Irak, Rusya ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bölgelerinde projeler yürütmektedir. Bu projeler oldukça ciddi projelerdir. Kıbrıs petrol arama süreçleri de aktif bir vaziyetle devam etmektedir.
Petrol Üretimi ve Türkiye Petrol Rezervleri
Türkler tarihte petrol ile ilgili birçok çalışmalar yapmışlardır. Tarihte Türk petrolleri elde etmek ve bu petrol çağında sürekli petrol üretimini sağlamak ülke adına atılmış en iyi adımlardan bir tanesi olacaktı. Tabi ki birçok insan Türkiye’de petrol var mı? Benzeri soruları kendi kendine soruyorlardır. Türkiye toprakları oldukça değerli ve birçok alanda üretim kapasitesini bünyesinde barındıran, potansiyeli var olan bir ülkedir.
19. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti sınırları içerisinde Musul ve Bağdat bölgelerinde bazı petrol yataklarına rastlanıldığı biliniyordu. Türkiye’de madeni yatakların araştırılması için kurulan MTA 1940 yılında Siirt ilinde bulunan Raman Dağı bölgesinde petrol buldu. Daha sonra 1945 yılında Garzan bölgesinde verimli ham petrol yatakları buldu. Zaman geçtikçe bu görevi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı devralarak Siirt ilinde birçok araştırma ve geliştirme çalışmaları yaptı. Daha sonraki zamanlarda Türk petrollerinden izin alarak araştırma geliştirme yapan bazı Türk şirketler Adana, Adıyaman, Diyarbakır ve Siirt illerinde birçok araştırma yaparak verimli petrol yatakları bulmuşlardır.
Batman Petrol Rafinerisi
Türkiye’de petrol üretimi 1950 yıllarda 18.000 Ton civarlarında idi. Bu rakam 1960’lı yıllarda 375.000 tonu buldu. Günümüzde hala Siirt, Batman, Kırklareli illerinde ciddi seviyede petrol üretimi devam etmektedir. Ülkemizdeki en önemli benzini Batman petrol rafinerisi üretmekte ve dönüştürmektedir. Türkiye’de benzin üretimi konusunda hiç göz ardı edilmeyecek seviyededir. Petrolün kalitesine göre elde edilen benzin miktarı değişkenlik gösterebilmektedir. Batman petrol rafinerisi yaklaşık 70 yıldır hiç ara vermeden petrol çıkartmaya devam etmektedir ve Batman petrol rafinerisi yaklaşık günde 7000 ile 7500 arası petrol üretmektedir.
Dünyada Petrol Üretiminde İlk Sırada Olan Ülke
Petrol rezervleri en çok olan ülke 2012 yılına kadar Suudi Arabistan olarak bilinmekteydi. Ancak 2012 yılında yer altı kaynaklarının araştırılması sonucunda birinciliği Venezuela ülkesi almıştır. Ülkede 2018 yılında mevcut rezervler 302.250 milyon varildir. Bu rakam hiç de küçümsenmeyeceği gibi de dünyadaki petrol rezervlerinin %17,5 oranını kapsar. Suudi Arabistan ise yine 2018 yılı sonu itibari ile 266.208 milyon varil rezerv ile petrol rezervleri en çok olan ülke sıralamasında %15,42 pay ile ikinciliğini korumaktadır. Venezuela petrol üretimi konusunda ilk sıradadır.
Petrol Üretimi Ham Petrol
1986 yılında açıklanan bilgilere göre Türkiye’de saptanabilir ve üretilebilir durumdaki ham petrol rezervi yaklaşık 21 milyon tondu. Ancak bu rakamlar o günün teknolojisi ile açıklanmıştı. Bu rezervlerin %59’u yabancı petrol şirketlerinin elinde yer almaktaydı.
Türkiye’de petrol ürünlerinin kullanılarak elektrik elde edilen bazı termik santraller vardır. Bunlar;
Hamitabat
İstanbul – Ambarlı
Samsun
Hakkâri
Şırnak
Manisa
Van
Mardin
Gebze
İllerinde yer alır.
Türkiye’de günlük benzin tüketimi yaklaşık 10 milyon litre civarlarındadır. Ancak motorin ülkemizde daha fazla tüketilen bir yakıttır. Ülkemizdeki araçların çoğu dizel motorlardan oluşmaktadır. Bunun nedeni ise yakıt maliyetinin benzinli motora göre daha az olmasından kaynaklanmaktadır. Türkiye’de günlük motorin tüketimi ise yaklaşık 50 milyon litredir. Tabi ki bu rakamların hafta içi, hafta sonu gibi çeşitli özel günlere göre değişkenlik göstermesi muhtemeldir.
Petrolün Arıtılması ve Damıtılması
Ham petrol rafineri adı verilen arıtma tesislerinde benzin ve gazyağı gibi petrol ürünleri ayrıştırılır. Bu işlemlerde solvent gibi çözücü maddeler kullanılır. Petrol gibi ürünler farklı sıcaklıklarda kaynayarak buharlaşırlar. Bu özellikten faydalanılarak ayrımsal damıtma denilen yöntem ile ham petrol ayrıştırılarak benzin veya başka yakıt ürünleri elde edilir.
Petrokimya ile petrolden diğer kimyasal ürünler elde edilir. Petrol ile çeşit ve farklı şekillerde çeşitli yakıtlar elde edilir. Bu işlemlerin tümüne petrokimya denilir. Petrol yalnızca yakıt üretimi konusunda değil daha farklı birçok malzemelerde de kullanılır. Örneğin asfaltlar petrolden yapılır. Petrolün kullanım bölümleri çok farklıdır ve oldukça değerli bir maden türüdür.